Purple teaming w praktyce: Jak zorganizować warsztaty, które realnie wzmocnią Twój zespół SOC?

Tradycyjne ćwiczenia Red Team, w których zespół atakujący przez tygodnie w ukryciu próbuje zinfiltrować firmę, są niezastąpionym sprawdzianem ogólnej odporności. Ich model działania ma jednak pewne wady – pętla informacji zwrotnej jest bardzo długa. Zespół obrońców (Blue Team) dowiaduje się o swoich słabościach dopiero z końcowego raportu, często wiele tygodni po fakcie, gdy cenny kontekst techniczny zdążył się już zatrzeć. To tak, jakby drużyna piłkarska otrzymywała analizę swojego przegranego meczu miesiąc po jego zakończeniu. Informacje są cenne, ale ich natychmiastowa wartość edukacyjna jest ograniczona.

W odpowiedzi na tę potrzebę skrócenia pętli feedbacku i maksymalizacji transferu wiedzy, narodziła się koncepcja Purple Teaming. To nie jest kolejny, osobny zespół, lecz filozofia i format współpracy między atakującymi (Red Team) a obrońcami (Blue Team). Zamiast konfrontacji, mamy tu do czynienia ze wspólnymi, interaktywnymi warsztatami, których celem jest natychmiastowe doskonalenie zdolności detekcji i reagowania. To intensywna sesja treningowa, w której wiedza i perspektywa „czerwonych” jest na żywo przekuwana w realne, działające mechanizmy obronne „niebieskich”.

Jaki jest główny cel ćwiczenia Purple Team i czym różni się ono od tradycyjnego Red Teamingu?

Podczas gdy głównym celem operacji Red Team jest odpowiedź na pytanie „czy jesteśmy w stanie wykryć i powstrzymać atak?”, głównym celem ćwiczenia Purple Team jest odpowiedź na pytanie „jak możemy stać się lepsi w wykrywaniu i powstrzymywaniu ataków?„. To subtelna, ale fundamentalna różnica w nastawieniu.

W Red Teamingu, priorytetem atakujących jest skrytość i unikanie detekcji. Komunikacja z Blue Teamem jest zerowa. Celem jest realistyczna symulacja i ocena.

W Purple Teamingu, priorytetem jest transfer wiedzy i natychmiastowe doskonalenie. Komunikacja między zespołami jest otwarta, ciągła i kluczowa dla sukcesu. Celem nie jest „wygrana” jednej ze stron, lecz wspólne zidentyfikowanie luki w detekcji i natychmiastowe jej załatanie poprzez stworzenie nowej reguły, poprawę konfiguracji lub usprawnienie procedury. Purple Teaming to proces iteracyjny, a jego ostatecznym rezultatem jest mierzalna poprawa zdolności obronnych, osiągnięta w ciągu zaledwie kilku godzin lub dni.

Jakie role i kompetencje są niezbędne do przeprowadzenia skutecznej sesji Purple Team?

Skuteczna sesja Purple Team wymaga zaangażowania przedstawicieli obu światów, którzy potrafią ze sobą rozmawiać i współpracować.

Strona Czerwona (atakujący):

• Operator Red Team: Doświadczony pentester lub etyczny haker, który posiada głęboką, praktyczną wiedzę na temat taktyk, technik i procedur (TTPs) atakujących. Musi on nie tylko potrafić wykonać dany atak, ale również umieć w klarowny sposób wyjaśnić, jak on działa i jakie ślady pozostawia.

Strona Niebieska (obrońcy):

• Analityk SOC (L2/L3): Osoba, która na co dzień pracuje z narzędziami do detekcji (SIEM, EDR) i potrafi analizować logi oraz alerty.
• Inżynier SOC/Detekcji: Kluczowa postać. To specjalista, który posiada techniczną zdolność do tworzenia i modyfikowania reguł detekcji w systemie SIEM lub EDR. Bez tej osoby, sesja pozostanie na poziomie teoretycznym.
• Threat Hunter (opcjonalnie): Specjalista od proaktywnego poszukiwania zagrożeń, który może wnieść unikalną perspektywę analityczną.

Facylitator (rola „Purple”): Często jest to lider jednego z zespołów lub zewnętrzny konsultant. Jego zadaniem jest moderowanie sesji, pilnowanie harmonogramu i zapewnienie, że komunikacja między obiema stronami jest płynna i konstruktywna.

Jaką rolę w planowaniu scenariuszy odgrywa framework MITRE ATT&CK?

Framework MITRE ATT&CK® jest absolutnie fundamentalnym narzędziem i wspólnym językiem dla każdej sesji Purple Team. Ta ogromna baza wiedzy, która kategoryzuje wszystkie znane taktyki i techniki adwersarzy, służy jako „menu”, z którego oba zespoły wspólnie wybierają scenariusze do przetestowania.

Zamiast ogólnikowego celu „przetestujmy nasze bezpieczeństwo”, framework pozwala na precyzyjne zdefiniowanie zakresu ćwiczenia. Proces planowania wygląda następująco:

1. Analiza ryzyka i priorytetyzacja: Zespół, opierając się na danych o zagrożeniach (threat intelligence) i znajomości własnej organizacji, identyfikuje, które taktyki i techniki z macierzy ATT&CK są dla niego najbardziej prawdopodobne i najgroźniejsze.
2. Wybór technik do testu: Na tej podstawie wybierana jest konkretna, ograniczona lista technik, które zostaną przetestowane podczas sesji (np. „T1059.001: PowerShell”, „T1003.001: OS Credential Dumping: LSASS Memory”).
3. Przygotowanie scenariuszy: Red Team przygotowuje konkretne narzędzia i komendy, za pomocą których będzie realizował wybrane techniki. Blue Team upewnia się, że posiada dostęp do odpowiednich logów i danych z systemów, które mają potencjał do wykrycia tych technik.

Dzięki ATT&CK, ćwiczenie jest ustrukturyzowane, mierzalne i pozwala na systematyczne pokrywanie kolejnych obszarów obrony.

Na czym polega pętla „atakuj – wykryj – ulepsz”, która jest sercem Purple Teamingu?

Esencją praktycznej sesji Purple Team jest iteracyjny cykl, który w sposób metodyczny prowadzi do realnej poprawy. Pętla ta, powtarzana dla każdej wybranej techniki ataku, wygląda następująco:

1. Atakuj (Red Team): Operator Red Teamu informuje: „Rozpoczynam wykonanie techniki X”. Następnie, w kontrolowanym środowisku, wykonuje przygotowany wcześniej atak, np. próbę kradzieży haseł z pamięci procesu LSASS za pomocą narzędzia Mimikatz.
2. Wykryj (Blue Team): Analitycy Blue Teamu w czasie rzeczywistym obserwują swoje konsole (SIEM, EDR). Ich zadaniem jest odpowiedź na pytania: Czy zobaczyliśmy alert? Jeśli tak, to czy był on wysokiej jakości i czy pozwolił na zrozumienie, co się stało? Jeśli nie, to czy w surowych logach w ogóle istnieją dane, które pozwoliłyby na wykrycie tego ataku?
3. Ulepsz (Wspólnie): Rozpoczyna się faza współpracy. Red Team dzieli się szczegółami technicznymi ataku – jakie procesy zostały uruchomione, jakie klucze rejestru zmodyfikowane, jakie połączenia sieciowe nawiązane. Na podstawie tych informacji, inżynier detekcji z Blue Teamu, przy wsparciu i konsultacji z Red Teamem, na żywo tworzy lub modyfikuje regułę detekcji w systemie SIEM/EDR.
4. Weryfikuj (Red Team): Po stworzeniu nowej reguły, Red Team ponownie wykonuje ten sam atak. Celem jest weryfikacja, czy nowa reguła zadziałała poprawnie i wygenerowała oczekiwany, wysokiej jakości alert.

Ten cykl jest powtarzany aż do osiągnięcia satysfakcjonującego poziomu detekcji dla danej techniki, a następnie zespół przechodzi do kolejnego scenariusza.

Jakie konkretne rezultaty i „artefakty” (np. nowe reguły SIEM) powinny powstać po sesji?

W przeciwieństwie do operacji Red Team, której głównym rezultatem jest raport, sesja Purple Team generuje natychmiastowe, namacalne i operacyjne „artefakty”, które bezpośrednio wzmacniają obronę.

Najważniejszym rezultatem jest zbiór nowych, przetestowanych w boju reguł detekcji dla systemów SIEM, EDR czy NDR. Są to konkretne fragmenty kodu lub logiki, które od tej pory będą automatycznie alarmować o próbach użycia przetestowanych technik przez prawdziwych atakujących.

Inne cenne rezultaty to:

• Usprawnienia w konfiguracji logowania: Często podczas sesji okazuje się, że wykrycie danej techniki jest niemożliwe, ponieważ systemy nie zbierają odpowiednich logów. Rekomendacja włączenia dodatkowego audytu staje się natychmiastowym działaniem.
• Usprawnienia w procedurach (playbookach): Zespół może dojść do wniosku, że nawet po wykryciu ataku, ich procedura reagowania jest zbyt wolna lub niejasna. Sesja jest idealnym momentem na jej dopracowanie.
• Ogromny transfer wiedzy: Najcenniejszym, choć niemierzalnym rezultatem jest wiedza, która przepływa między zespołami. Blue Team uczy się myśleć jak atakujący, a Red Team zaczyna rozumieć ograniczenia i wyzwania obrońców. To bezcenna inwestycja w kompetencje.

W jaki sposób nFlo facylituje i prowadzi warsztaty Purple Team dla swoich klientów?

W nFlo jesteśmy gorącymi zwolennikami filozofii Purple Team, ponieważ wierzymy, że jest to najbardziej efektywny sposób na budowanie realnych, a nie tylko teoretycznych, zdolności obronnych. Oferujemy kompleksowe usługi w zakresie organizacji i prowadzenia tych zaawansowanych ćwiczeń, działając jako doświadczony facylitator i motor napędowy całego procesu.

Nasza usługa polega na odegraniu roli „trenera” i zewnętrznego Red Teamu, który pracuje ramię w ramię z Twoim wewnętrznym zespołem Blue Team (SOC). Nasz proces wygląda następująco:

1. Wspólne planowanie: Rozpoczynamy od warsztatów, podczas których, w oparciu o profil Twojej firmy i framework MITRE ATT&CK, wspólnie wybieramy i priorytetyzujemy techniki ataku, które zostaną przetestowane.
2. Prowadzenie sesji: Nasi eksperci z zespołu Red Team przeprowadzają symulacje poszczególnych ataków, jednocześnie w klarowny sposób tłumacząc Twojemu zespołowi, jak one działają i jakich śladów należy szukać.
3. Wsparcie w budowie detekcji: Aktywnie pomagamy Twoim analitykom i inżynierom w analizie logów i tworzeniu na żywo skutecznych reguł detekcji w Twoich narzędziach (SIEM, EDR). Dzielimy się naszą wiedzą i najlepszymi praktykami.
4. Dokumentacja i podsumowanie: Po zakończeniu warsztatów, dostarczamy szczegółowy raport, który nie tylko dokumentuje wszystkie przetestowane scenariusze, ale również zawiera gotowe do wdrożenia, nowo stworzone reguły detekcji i rekomendacje dalszych usprawnień.

Każda sesja Purple Team z nFlo to nie tylko test, ale przede wszystkim intensywny i niezwykle wartościowy transfer wiedzy, który trwale podnosi kompetencje i skuteczność Twojego zespołu bezpieczeństwa.